انتخابات الکترونیکی و جایگاه آن در انتخابات سیاسی کشورها
به گزارش خبرنگار مهر، افزایش مشارکت عمومی، کاهش هزینه ها، تسریع در شمارش آرا و از همه مهمتر امکان اعلام نتایج در دقایقی پس از رای گیری مشخصه های بارز وجهی گره خورده از فناوری نوین در زندگی روزمره است: انتخابات الکترونیکی. آنچه که دولتها را به استفاده از فناوریهای کاربردی نظیر اینترنت و سیستم های شبکه ای رایانه ای در برگزاری انتخابات الکترونیکی ترغیب کرده هدف بزرگی همچون به تاریخ فرستادن برگه های رای و اعلام فوری نتایج است!
انتخابات الکترونیکی چیست؟
انتخابات الکترونیکی (E-voting) سیستم انتخاباتی است که به رای دهنده این امکان را می دهد تا با بالاترین ضریب امنیتی و حفاظتی، رای خود را به صورت الکترونیکی ارایه کند. در سال ۲۰۰۴ و در جریان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، برآورد شد که حدود ۳۰ درصد از جمعیت رای دهنده این کشور از فرم های ویژه فناوری انتخابات الکترونیکی استفاده کردند که شامل ثبت مستقیم از طریق تماس دست با صفحه نمایشگر یا اسکنرهای اپتیکی بوده است. رای های الکترونیکی به صورت دیجیتالی بر روی نوار، دیسکت یا کارت های هوشمند ذخیره شده و سپس به مرکز ویژه ای ارسال می شود که در آنجا فرآیند شمارش دقیق آنها آغاز می شود.
حامیان انتخابات الکترونیکی به این نکته اشاره دارند که چنین انتخاباتی می تواند هزینه های برگزاری انتخابات را کاهش داده و در عین حال مشارکت عمومی را افزایش دهد. با این حال این سیستم منتقدانی نیز دارد. به باور آنها بدون استفاده از کاغذ، باز شمارش آرای اخذ شده فرآیندی مشکل بوده و در عین حال دستکاری و تقلب در شمارش می تواند نتایج واقعی را به هم بریزد.
ابزارهای برگزاری انتخابات الکترونیکی
فناوری نوین انتخابات الکترونیکی شامل استفاده از کارت های سوراخ دار، سیستم های رای گیری اسکن نوری و کیوسک های ویژه رای گیری است. متخصصان استفاده از تلفن و شبکه های رایانه ای شخصی و حتی اینترنت را از دیگر ابزار مفید و موثر در عرصه برگزاری انتخابات الکترونیکی عنوان می کنند. بی شک به واسطه مشخصه های خاص استفاده از چنین سیستمی، فناوری نوین رای گیری الکترونیکی می تواند فرآیند شمارش آرا را تسریع بخشیده و حضور هرچه بیشتر معلولان و ناتوانان حرکتی را نیز به همراه داشته باشد.
نگاهی به پیدایش انتخابات الکترونیکی
سیستم های برگزاری انتخابات الکترونیکی از دهه ۶۰ میلادی در جهان معرفی شد. در آن سالها سیستم کارت های سوراخ دار برای نخستین بار ارایه شد. سیستم رای گیری اسکن نوری که به دنبال کارت های سوراخ دارد ارایه شد این امکان را به رایانه می دهد تا علامت گذاری صورت گرفته بر روی برگه رای را بخواند. ثبت الکترونیکی مستقیم آرا نسخه مدرن تری از فناوری برگزاری انتخابات الکترونیکی است که به جمع بندی و جدول بندی آرا در یک ماشین واحد می پردازد. هم اکنون از این نوع سیستم الکترونیکی در تمامی انتخابات برزیل و درصد قابل توجهی از انتخابات هند، هلند، ونزوئلا و آمریکا استفاده می شود. به دنبال این سیستم مدرن تر، سیستم های رای گیری اینترنتی نیز محبوبیت خاصی پیدا کرده و به عنوان مثال در کشورهایی نظیر انگلیس، استونی و سوئیس در سطح انتخابات دولت و در کانادا در سطح انتخابات شهرداری ها و نیز در آمریکا و فرانسه برای انتخابات حزبی مورد استفاده قرار می گیرند.
رای الکترونیکی
به گزارش مهر، سیستم های انتخاباتی الکترونیکی ممکن است از رای های الکترونیکی نیز استفاده کنند. هنگامی که از آراء الکترونیکی استفاده می شود، هیچ خطری محل جمع آوری آراء را تهدید نمی کند. از آن گذشته آراء الکترونیکی نیاز موجود به چاپ برگه های رای را که هزینه بالایی نیز دارد از میان می برد. استفاده از آراء الکترونیکی به هنگامی که آرایی به زبانهای مختلف اخذ می شود، ارزش کارآمدی بیشتری پیدا می کند. آراء الکترونیکی را می توان به گونه ای برنامه ریزی کرد که ماشین واحد رای خوانی بتواند تماتمی زبانها را درک کند.
نگاهی به انتخابات الکترونیکی در کشورهای مختلف جهان
*استرالیا
در اکتبر سال ۲۰۰۱ نخستین انتخابات الکترونیکی استرالیا در قالب انتخابات پارلمانی برگزار شد. در آن انتخابات ۱۵ هزار و ۵۵۹ رای دهنده یعنی بالغ بر ۳/۸ درصد از کل رای دهندگان رای الکترونیکی خود را در ایستگاههای ویژه اخذ رای ارایه کردند. موفقیت به دست آمده موجب شد تا این سیستم، اساس برگزاری انتخابات سراسری ۲۰۰۶ این کشور اعلام شود.
*بلژیک
رای گیری الکترونیکی در بلژیک از سال ۱۹۹۱ آغاز شد. این فرآیند از سال ۱۹۹۹ در جریان برگزاری انتخابات عمومی و شهردای های این کشور به صورت گسترده مورد استفاده قرار گرفت.
*برزیل
برگزاری نخستین انتخابات الکترونیکی در برزیل به سال ۱۹۹۶ باز می گردد. در آن سال، نخستین آزمایشات این سیستم جدید در ایالت سانتا کاتارینای برزیل برگزار شد. از سال ۲۰۰۰ تمامی انتخابات برزیل به صورت تمام الکترونیک برگزار شده است. تنها در سالهای ۲۰۰۰ و ۲۰۰۲ بالغ بر ۴۰۰ هزار تجهیزات و ماشین آلات ویژه سیستم های رای گیری الکترونیکی در سراسر برزیل مورد استفاده قرار گرفته و جالب تر آنکه نتایج تنها پس از چند دقیقه از پایان رای گیری اعلام شد.
*فرانسه
انتخابات در فرانسه برای نخستین بار در سال ۲۰۰۳ میلادی بود که رنگ برگزاری الکترونیکی را به خود دید. در آن سال سیستم رای گیری اینترنتی این امکان را برای فرانسویان مقیم آمریکا فراهم کرد تا آنها نیز در انتخاب نمایندگان مجمع شورای شهروندان فرانسه سهیم باشند.
*هند
شاید جالب باشد بدانیم سابقه برگزاری انتخابات الکترونیکی در هند به سال ۱۹۸۲ باز می گردد. در آن سال این سیستم به صورت تجربی در ایالت کرالای هند به کار گرفته شد. گرچه دادگاه عالی هند نتایج این انتخابات را به جهت مغایرت برگزاری آن با قانون رد کرد اما این رویداد موفقیت آمیز، سنگ بنای محکمی برای برگزاری تمامی انتخابات سال ۲۰۰۳ هند به صورت الکترونیکی شد.
امنیت و اعتماد مردم چالش اصلی فراروی انتخابات الکترونیکی
گرچه برگزاری انتخابات الکترونیکی از مصادیق بارز استفاده از فناوری های کاربردی در زندگی روزمره است با این حال این گره خوردگی هنوز نتوانسته است با اقبال قابل توجه جهانی مواجه شود. در کشورهایی نظیر برزیل، هند وآمریکا چنین فرآیندی به خوبی پذیرفته شده است اما برای نسبت قابل توجهی از مردم در سراسر جهان وجه کاربردی این فناوری در زندگی همچنان نامانوس است.به نظر می رسد استفاده از تکنیک های پیشرفته تر و با ضریب امنیت بالاتر در قالب استفاده از نرم افزارهای مدرن تر رایانه ای در انتخابات الکترونیکی دغدغه هایی همچون به خطر افتادن امنیت انتخابات و نتایج را برطرف کند.
ایران و انتخابات الکترونیکی
به گزارش مهر، به رغم توسعه زیرساختارهای کلی فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران، اما هنوز استتانداردهای مورد نیاز برای برگزاری انتخابات الکترونیکی در کشور فراهم نشده است. ایران از جمله کشورهای پهناور جهان است که در دو دهه گذشته خیز جدی به سوی همراهی با کاروان در حال حرکت سریع فناوری اطلاعات و ارتباطات جهان برداشته است اما به جهت وجود مسایلی همچون عدم برنامه ریزی برای بستر سازی تحق دولت الکترونیک، به نظر می رسد زمان برگزاری نخستین انتخابات الکترونیکی در ایران هنوز فرا نرسیده باشد.
دیدگاه شما